شمال نیوز: چند روزي است كه فرصت قانوني تبليغات، براي نامزدهاي انتخاباتي مجلس نهم آغاز شده و فعاليت هاي تبليغاتي با توجه به جغرافيا و حوزه انتخابي نامزدها( شهرهاي بزرگ يا كوچك)، شرايط فرهنگي و اجتماعي حوزه ها، سوابق و ميزان شناس بودن نامزدهاي انتخاباتي و عواملي همانند، به صور مختلف آغاز گرديده است. آسيب شناسي فعاليت هاي انتخاباتي نامزدها و جبهه هاي گوناگون فعال در انتخابات نشان مي دهد كه متاسفانه صبر ،صعه صدر و خويشتن داري شهروندان ،گروه ها و اقشار گوناگون مردم و عدم مطالبه گري مستقيم آنان در خصوص برنامه ها و اولويت هاي كاري نامزدها ، جبهه ها و احزاب ،سبب گرديده است تا برخي از افراد حقيقي و حقوقي فعال در مباحث انتخاباتي، وظايف خود را فراموش كرده و به مسئوليت هاي خود كم توجهي نموده و گاها با كم تقوايي،باعث تضييع حقوق شهروندي گردند:
* سخنگوي جبهه اي از جبهه هاي موجود در حدود چند هفته پيش، اعلام كرده بود كه بر اساس نظر سنجي هاي بعمل آمده در شهر تهران ، فلان جبهه در مقايسه با ساير جبهه ها از اقبال عمومي و مردمي بيشتري برخوردار است . دروغ در روز روشن و يا لودگي در مقابل آينه؟ انتشار اين خبر هر فرد صاحب اطلاعي را به خنده واداشت. چرا كه در شرايطي كه مردم هنوز فرق بين جبهه هاي يك شبه و چند شبه بوجود آمده و يا جبهه هاي تغيير اسم داده شده قبلي به اسامي مد روز را نمي‌دانند، چطور اقدام به نظرسنجي و نتيجه گيري شده است؟
* قصه فرصت طلبان حقيقي و حقوقي فعال در عالم سياست هم حكايتي دارد. برخي از اين جبهه ها ،گروه ها، برخي از افراد سرشناس و غيره، بجاي موضع گيري مشخص و معين، به بهانه ترغيب شهروندان به مشاركت فعال تر در انتخابات ، براي خود دكان و دستك باز كرده اند. با نامزدهاي انتخاباتي ارتباط برقرار مي كنند و صراحتا بيان مي دارند كه اگر ما را در نظر داشته باشيد، در سخنراني ها از شما هم ياد مي كنيم. برخي از اين افراد (عموما افراد حقيقي)، دوره گردي سياسي را هم در دستور كاري خود قرار داده و فراتر از سطح يك حوزه انتخابي و حتي فراتر از سطح يك استان فعاليت مي كنند. بعضي از جريانات هم رصد مي كنند ببينند كه اقبال عمومي بر كدام نماينده و كدام ليست بيشتر است، با آنها تماس گرفته و حتي آنان را وامدار خود نموده و ليست مجزايي از اسامي موجود در ليست هاي گوناگون ارايه مي دهند.
* بازار وعده ها و وعيدها (بشارت دهي و ترساندن)، هم خيلي داغ شده است. بده بستان هاي صورت گرفته در حوزه هاي كاري و اشتغال، رفاهي و امكاناتي ، پست و مقام، حل مشكل يا مشكلات خاص فردي و منطقه اي و ملي و غيره، بخشي از مبادلات قابل بيان مي باشند.
* رزومه سازي و عملكرد تراشي، قياس هاي مع الفارق ، معنوي سازي و دادن چهره قدسي به برخي از نامزدها، منتصب كردن و ارتباط دهي نامزدها به سطوح هاي گوناگون و غيره، ديگر حيلت مورد استفاده در اين بازار مكاره است كه بعضا مشاهده شده و يا مي شود.
* برنامه هاي اسكورت با پرشيا يا پژو هاي الزاما مشكي، بعضی از نامزدهاي ملبس به لباس پلو خوري يا لباس هاي نسبتا كهنه ولي مرتب چند سال پيش ، ديگر تكنيك نخ نماي مورد استفاده توسط عده اي از نامزدهاي معلوم الحال است.
* ضایع سازي و هدر دهي منابع ملي(در قالب استفاده نابجا از كاغذ و پارچه و غيره )در چند موج تبليغاتي برنامه ريزي شده براي روزهاي اخير و تصوير سازي هاي شعاري و تبليغاتي، ضمن اينكه نوعي حركت اصرافي محسوب مي شوند ، ذهن شهروندان را خسته كرده و بعضا برخي از شهروندان كم طاقت را به سمت همنوايي انفعالي با جمع و توده گرايي (در مقابل تحقيق و مبناگزيني شرعي – عقلاني در جريان راي دادن)، سوق مي‌دهند.
* در غالب موارد، اطلاع رساني كافي در خصوص پيشينه شخصي و حرفه اي نامزدها صورت نمي‌گيرد و يا برنامه هاي انها به اطلاع عموم نمي‌رسد(چون عموما برنامه اي وجود ندارد) و مهم تر از همه، تعهداتي كه بشكل اخلاقي لازم است تا راي دهندگان، آن تعهدات را شرط مشروعيت و مقبوليت يك نماينده محسوب كنند، بيان نمي گردد. در واقع بازي يك هفته اي در جعبه سياه ، راهبرد تداوم امور انتخاباتي برخي از نامزدها مي باشد.
* ........
شوراي نگهبان نيز بنا به دلايلي چند نظير عدم وجود ظرفيت هاي كافي جهت تحقق عدالت رسانه اي در كشور و نابرابري فرصت هاي اطلاع رساني، شرايط خاص كشور در موقعيت انتخاباتي حاضر و ديگر دلايل قانوني و تحليل هاي صورت گرفته، مناظرات نامزدها در رسانه هاي تصويري (صدا و سيما)را ممنوع اعلام كرده است . با اين اوصاف چه بايد كرد و چگونه افراد اصلح را شناسايي نموده و در واقع سوال اين است كه به چه كسي راي بدهم؟آيا صحيح است تنها به واسطه روحانی بودن، استاد بودن، محبوب بودن، سیاسی و جناحی بودن یا هر مورد دیگری اقدام به انتخاب يك نماينده نمود.مسلما جواب منفي بوده و معنا ندارد كه يك نامزد انتخاباتي صرفا بدليل تعويض مكرر يكسري پست ها ، یا صرفاً به خاطر مدرک یا لیست یا رانت یا... ، مورد تاييد و گزينش افكار عمومي قرار گيرد.
بدين منظور مناسب ترين كار جهت شناسايي افراد اصلح، آشنايي با شاخص هاي شناخت و انتخاب نامزدهاي انتخاباتي است. در خصوص انتخابات مجلس، جمع بندي نظرات تاكيد ويژه اي بر شاخص هاي زير دارند( فرض بر ان است كه صلاحيت هاي افراد بشكل تخصصي توسط شوراي نگهبان بررسي شده است ، لذا به شاخص هايي نظير التزام به قانون اساسی و ولایت مطلقه فقیه و غيره اشاره نخواهد شد):
- بررسي سابقه نامزدها در مسایل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، خوشنامی و عدم اشتهار به ثروت‌اندوزی و دنیا طلبی، پرهیز از تندروی و پراکنده‌سازی نیروهای انقلابی، اشتهار در امانت‌دار بودن، داشتن تخصص هاي لازم در رشته مورد فعاليت خود،بهره مندي از حداقل شناخت لازم از نظام قانونگذاری و پارلمانی .
- تحقيق در خصوص دوستان و نزديكاني كه با نامزد مورد نظر رفت و امد و ارتباط صميمانه دارند (تحليل نوع تمايلات و گرايشات).
- بررسي منابع مالي تامين زندگي روزمره نامزد.
- شفاف سازي و بيان كليات مرتبط با ميزان هزينه هاي تخصيصي توسط نامزدها به تبليغات انتخاباتي و منابع تامين آنها(تحليل وضعيت و سطح وامداري به افراد و گروه هاي گوناگون) .
- تحليل وضعيت تجارب ارتباطي با احزاب ، رسانه ها ، مراكز تحقيقات و همچنين نظام هاي دولتي و حاكميتي.
- ارزیابی عملکرد قانون مدارانه و یا قانون شکنانه نامزدهای انتخاباتي در فاصله بین تایید صلاحیت نهایی نمایندگی تا زمان قانونی تعيين شده جهت شروع تبلیغات انتخاباتي.
- بررسي وضعيت اشرافيت نامزدها از مسايل روز مطرح در سطوح محلي(حوزه انتخابيه)، كشوري، منطقه اي و حوزه هاي بين المللي و داشتن تحليل هاي لازم در خصوص آنها(تحليل شيوه بيان مشكل و سطح واقع گرايي در روند مقابله و حل مشكلات) .
- روشن و شفاف سازي برنامه ها و اولويت هاي فعاليت منطقه اي و بيان روش هاي دستيابي به ان (سوالاتي با مضمون اينكه با چه توانمندی هایی آمده اند، تفاوتشان با بقیه در حوزه انتخابیه شان چیست؟ در کدام کمیسیون های مجلس می خواهند بروند؟ آن جا چه می خواهند بکنند؟ برنامه عملیاتی شان چیست؟و .... از همين جنس مي باشند).
- تحليل تعهدات و ضمانت هاي اخلاقي بيان شده توسط نامزدها مبني بر شرايط اثبات عدم توانمندي نامزد در اجراي برنامه ها، تعيين حوزه هايي از انتصابات كه نامزد در آنها دخالت مستقيم و غير مستقيم نمي كند، روش هايي كه با ايجاد باند مديريت شهري مبارزه مي كند و غيره .
- تحليل قدرت و قابليت نامزدها در اتصال برنامه هاي قبلي با برنامه هاي آتي پيشنهادي براي منطقه و شيوه بيان نظرات نامزدها درباره مديران پيشين (تحليل ميزان تسلط بر اصول نقد افراد و برنامه ها).
- ميزان تسلط بر مباحث اميدزايي و نشاط آفريني بجاي وعده دهي و بيان شعارهاي بدون پشتوانه( تحليل گرايش نامزدهاي انتخاباتي به زير سوال بردن زحمات نظام اسلامي،زير سوال بردن زحمات خادمان نظام، تهديد وحدت ملي و دامن زدن به احساسات قومي و غيره).
- .......
سوال اين است كه چگونه مي توان اين سوالات و شاخص ها را مورد بررسي قرار داد. آيا لازم است كه شهروندان در زندگي خصوصي و گذشته حرفه اي نامزدها كنجكاوي نمايند. در پاسخ مي توان بيان داشت خير. برگزاري و تدارك جلسات سخنراني، پرسش و پاسخ و مناظره توسط گروه هاي مختلف مردمي در قالب شبكه هاي مساجد، دانشگاه ها، اصناف و اتحاديه ها و همانند انها و داشتن سوالات خوب براي پرسش (استخراج سؤال هاي تخصصی در هر حوزه را مي توان از طريق یک سری از اساتید شناخته شده و صاحب نظران آن حوزه در چند ساعت به سر انجام رسانيد)از جمله راهكارهاي درك وضعيت و تحليل صفات و سطح شايستگي هاي نامزدها مي باشد.از طرف ديگر، نبايد اجازه داد كه چنين جلساتي به جلسات افشاگری علیه هم و زنده باد و مرده باد علیه و له کاندیداهاي ديگر بدل شوند.
وظيفه شرعي و اجتماعي شهروندان فرهيخته در هر جامعه اي است كه در سه گام متوالي سخنان نامزدهاي انتخاباتي را تحليل نموده و سپس به سطوح و لايه هاي ديگر اجتماعي انتقال دهند. شهروندان فرهيخته مي بايست در گام اول اقدام به نشانه شناسي در گفتار شفاهي يا مكتوب نامزدهاي انتخاباتي نموده، در گام دوم نوعي تحليل گفتمان يا تحليل صحبت هاي انجام شده با در نظر گيري شرايط و بسترهاي محيطي (با تاكيد برمحيط فرهنگي و اجتماعي) را دنباله گيري كرده و رمز گشايي و معنايابي نمايند و در گام سوم با استفاده از فن تاويل بيان (هرمونتيك)، اقدام به تحليل چرايي هاي مربوط به بيان اين گونه گفتار توسط نامزدها كنند. با اين عمل مي توان اطلاعات لازم و پاسخ هاي مناسب در خصوص سوالات مطرح شده جهت شناخت نامزدهاي انتخاباتي را يافت و نتايج تحليل ها را پس از همگرايي نظرات با ديگران، به سطوح عام تر جامعه انعكاس داد.

دكتر جواد محمد قلي نيا ( مدرس دانشگاه و مدير ارشد تحقيقات)